N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Toespraak In de jaarlijkse lezing in Amsterdam – die wordt beschouwd als de officieuze opening van het parlementaire jaar – hield BBB-lijsttrekker Van der Plas een pleidooi tegen polarisatie en voor herstel van het vertrouwen in de politiek.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data104870074-e2d1ee.jpg)
Als er na de verkiezingen op 22 november een nieuwe Tweede Kamer is, moeten de fracties door elkaar heen gaan zitten en niet meer zoals nu: met linkse partijen aan de linkerkant van de zaal en rechtse partijen aan de rechterkant. In de HJ Schoo-lezing in Amsterdam, op maandagavond, zei BBB-leider Caroline van der Plas dat ze dat idee, afgekeken uit IJsland, meteen na de verkiezingen zal voorleggen aan het presidium, de dagelijkse leiding van de Tweede Kamer waar BBB nu nog niet in zit. „Nederlanders wonen ook niet op een spectrum van links naar rechts.” Zij denkt dat een nieuwe manier van plekken verdelen, die door een loting bepaald zou moeten worden, „een geheel nieuwe dynamiek” zal geven aan de Tweede Kamer.
Van der Plas wil ook dat er daarna geen regeerakkoord komt, maar een „regieakkoord”: „Een visie op langjarig beleid in Nederland waarin ondernemers, boeren en burgers het vertrouwen wordt gegeven om dit mede vorm te geven.” De Tweede Kamer zou dan eens per jaar over de voortgang van dat akkoord moeten debatteren. Ze herhaalde een eerder gemaakte belofte: als BBB gaat mee regeren, blijft zijzelf in de Tweede Kamer. „In de voetsporen van iemand als Frits Bolkestein, die er ook bewust voor koos om geen minister of minister-president te worden, maar controleur van het kabinet. Ook van zijn eigen kabinet. Júíst van zijn eigen kabinet. Hij koos om leeuw te zijn, in plaats van lam.”
Harde uithalen
De HJ Schoo-lezing in de Rode Hoed wordt ieder jaar georganiseerd door EW, voorheen Elsevier, en wordt gezien als de officieuze opening van het parlementaire jaar. Vorig jaar werd de lezing gehouden door demissionair justitieminister Dilan Yesilgöz, die nu ook VVD-lijsttrekker is. Zij koos er toen voor om hard uit te halen naar FVD-leider Thierry Baudet. Eerder hielden ook de vroegere politieke leiders Sigrid Kaag (D66), Wopke Hoekstra (CDA) en Mark Rutte (VVD) de lezing. Kaag haalde in haar lezing scherp uit naar Rutte, die volgens haar „regelde en ritselde, zonder visie”.
Van der Plas gebruikte het Amsterdamse podium voor een verhaal tegen polarisatie en vóór herstel van vertrouwen van burgers in de politiek. BBB, zei ze, wil een heel ándere overheid. Waar niet alleen „theoretisch opgeleiden” maar ook mbo’ers beleidsmedewerker zijn, of Kamerlid, minister, staatssecretaris. „Nu worden te veel goeie mensen met praktijkervaring tegengehouden door een diplomaplafond. In een sollicitatieprocedure moet praktijkervaring voorrang krijgen boven formele opleidingseisen.”
Ze stelde dat „polariseren, haat zaaien, agressie en vijandigheid” maakt dat een „grimmige, onveilige omgeving” ontstaat
In de eerste versie van haar lezing, al verschenen in een boekje, deelde Van der Plas sneren uit naar opiniemaker Sander Schimmelpenninck en GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans, die ze er in de gesproken versie weer uit haalde. Mensen die „een jou onwelgevallige mening” hebben, was ze eerst van plan om te zeggen, moest je volgens haar niet „op z’n Sander Schimmelpennincks onderuit schoffelen” maar serieus nemen. Want waar mensen mee komen op verjaardagen, bij borrels of in sportkantines kun je „onderbuikgevoelens” noemen, zei ze. „Maar dat zijn ook gevoelens”.
Over Timmermans stond er eerst dat hij het „hartstikke mooi” zou vinden als de verkiezingen vooral premiersverkiezingen zouden worden. „Het maakt hem denkbeeldig groot.” Maar hij zou deel gaan uitmaken van de „blauwe stoeltjesbrigade”: „Volksvertegenwoordiger. Niks meer, maar ook zeker niks minder.”
Op de dag van de lezing bedacht Van der Plas dat ze in haar verhaal juist helemaal niet wilde uithalen naar mensen. Later zei ze daarover: „Wij willen heel graag dat dit een ander soort campagne wordt, voor een ándere soort politiek. Dan moet je zelf het goede voorbeeld geven. Dat ik dit eruit laat, kun je voortschrijdend inzicht noemen.”
‘Sounds of Silence’
In haar lezing zei ze dat mensen in Nederland beter naar elkaar moeten luisteren en op het podium zong ze een passage uit het lied ‘Sounds of Silence’ van Simon & Garfunkel, waarin het haar vooral ging, zei ze, om de zin „people hearing without listening”.
Ze maakte een punt van „polariseren, haat zaaien, agressie en vijandigheid” waardoor volgens haar een „grimmige, onveilige omgeving” ontstaat: „Dit weerhoudt mensen ervan om actief deel te nemen aan het maatschappelijk debat.”
Volgens Van der Plas doen politici „er vrolijk aan mee”. „Let maar op de komende maanden tot 22 november. Ik hoor nu al bij fracties dat ze die of die gaan pakken. Dat ze partij A of partij B gaan aanvallen. Geen visie, geen gesprek over wat je als partij wilt. Nee, we gaan elkaar pakken. Nou, ik pas ervoor. Dan maar een softie. Ik heb er helemaal geen zin in. En ik weet zeker: het gros van Nederland heeft er geen zin meer in.”
Na de lezing vroeg iemand uit de zaal hoe ze dacht over de partijen die standpunten van háár aan het overnemen waren. Van der Plas lachte en zei in het Sallands: „Ze zijn állemaal bang voor BBB.”
